“7 Kesilapan Fatal Sebelum Tandatangani Kontrak – Jangan Jadi Mangsa!” | RumahHQ

1. Apa Itu Senarai Semak Kontrak dan Kenapa Ia Penting?

Menandatangani kontrak tanpa semakan menyeluruh ibarat melompat ke dalam laut tanpa mengetahui kedalamannya. Ramai orang tergesa-gesa menandatangani dokumen penting ini kerana tekanan masa atau kurang kesedaran, tetapi kesannya boleh memakan diri.

Senarai semak kontrak ialah panduan langkah demi langkah untuk memastikan setiap aspek perjanjian dipenuhi sebelum tandatangan dilaksanakan. Ia bertindak sebagai:

• Pencegah risiko undang-undang – Memastikan tiada klausa tersembunyi yang merugikan.
• Alat perundingan – Membantu anda mengenal pasti perkara yang perlu dibincangkan semula.
• Bukti dokumentasi – Jika berlaku pertikaian, senarai semak boleh jadi rujukan.

Di Malaysia, kes seperti kontrak kerja yang mengikat pekerja dengan syarat tidak adil atau perjanjian sewa yang memihak kepada tuan rumah secara unilateral sering berlaku. Tanpa senarai semak, anda mungkin terperangkap dalam klausa seperti:

✅ Tempoh kontrak – Adakah ia terlalu panjang atau fleksibel?
✅ Penalti pembatalan – Berapa banyak yang perlu dibayar jika mundur?
✅ Hak dan tanggungjawab – Adakah ia seimbang antara kedua pihak?

Contoh kes nyata: Seorang usahawan kecil menandatangani kontrak pembekal tanpa menyedari klausa “auto-renewal” yang mengenakan bayaran tinggi jika tidak dibatalkan 6 bulan lebih awal. Akibatnya, dia terpaksa membayar untuk perkhidmatan yang tidak diperlukan.

Jadi, sebelum anda meletakkan tandatangan, berhenti sejenak dan gunakan senarai semak ini!

2. 7 Elemen Wajib Dalam Senarai Semak Kontrak

Tidak semua kontrak sama, tetapi ada 7 elemen asas yang mesti ada dalam senarai semak anda:

1. Maklumat Pihak yang Terlibat
   • Nama penuh, alamat, dan butiran perniagaan (jika berkaitan).
   • Pastikan tiada kesilapan ejaan atau nombor pendaftaran syarikat.
2. Terma dan Syarat Utama
   • Perkara yang dipersetujui (contoh: harga, tempoh, kuantiti).
   • Contoh: Dalam kontrak sewa, adakah deposit boleh dikembalikan?
3. Klausa Pembatalan & Penalti
   • Berapa notis diperlukan sebelum membatalkan?
   • Adakah penalti dikenakan jika salah satu pihak menarik diri?
4. Tanggungjawab & Obligasi
   • Siapa bertanggungjawab jika berlaku kelewatan atau kecacatan produk?
5. Penyelesaian Pertikaian
   • Adakah ia melalui mahkamah, arbitrasi, atau rundingan?
6. Kerahsiaan & Perlindungan Data
   • Bagaimana maklumat sensitif dikendalikan?
7. Tandatangan & Tarikh
   • Pastikan semua pihak menandatangani dan menyimpan salinan.

Jadual Perbandingan Klausa Kontrak:

Jika mana-mana elemen ini tiada, anda mungkin sedang menandatangani perjanjian yang tidak seimbang!

3. Kesalahan Biasa yang Dibuat Orang Ramai Ketika Menandatangani Kontrak

Ramai beranggapan kontrak hanya “formaliti”, tetapi kesilapan kecil boleh menyebabkan masalah besar. Antara kesalahan biasa:

1. Tidak Membaca Secara Menyeluruh
   • Halaman terakhir sering mengandungi klausa kritikal seperti “perubahan syarat tanpa notis”.
2. Terlalu Percaya Pada Pihak Lain
   • “Janji lisan” tidak sah di mahkamah jika tidak ditulis dalam kontrak.
3. Mengabaikan Klausa Kecil
   • Perkataan seperti “termasuk tetapi tidak terhad kepada” boleh memperluas tanggungjawab anda.
4. Tidak Menyimpan Salinan
   • Jika berlaku pertikaian, anda perlu bukti bertulis.
5. Menandatangani di Bawah Tekanan
   • Contoh: Kontrak pinjaman dengan kadar faedah tersembunyi.
6. Tidak Merujuk Kepada PeGuam
   • Kontrak bernilai tinggi (seperti pembelian rumah) wajib disemak peguam.
7. Gagal Memahami Terma Teknikal
   • Seperti “force majeure” (keadaan di luar kawalan) yang boleh melepaskan tanggungjawab pihak lain.

Kisah benar: Seorang freelancer menerima projek dengan bayaran tertunda 60 hari selepas kerja siap kerana tidak menyemak klausa pembayaran. Akibatnya, cash flow perniagaannya terganggu.

Pelajaran: Jangan biarkan keghairahan atau kepercayaan buta mengaburi pertimbangan anda!

4. Cara Mengenal Pasti Klausa Berbahaya Dalam Kontrak

Klausa berbahaya sering “diselitkan” dalam bahasa undang-undang yang kompleks. Berikut cara mengesannya:

1. Klausa Auto-Renewal
   • Kontrak diperbaharui secara automatik melainkan dibatalkan dalam tempoh tertentu.
2. Klausa Liabiliti Tidak Terhad
   • Contoh: “Pihak A tidak bertanggungjawab atas sebarang kerosakan.”
3. Klausa Perubahan Sepihak
   • “Syarikat berhak mengubah syarat tanpa notis.”
4. Klausa Bukan Persaingan
   • Menghalang anda bekerja dengan pesaing selepas tamat kontrak.
5. Klausa Pemilikan Hak Cipta
   • Semua hasil kerja menjadi milik mutlak pihak lain.

Senarai Tindakan:

• Highlight klausa yang tidak difahami.
• Tanya maksud sebenar sebelum tandatangan.
• Cadangkan pindaan jika klausa terlalu berat sebelah.

Contoh: Dalam kontrak kerja, klausa “anda tidak boleh bekerja dalam industri sama selama 2 tahun selepas berhenti” boleh menyekat peluang kerjaya.

Ingat: Klausa yang kelihatan kecil hari ini boleh menjadi masalah besar esok!

5. Tips Berunding Sebelum Menandatangani Kontrak

Berunding bukan hanya untuk peguam atau ahli perniagaan – setiap orang perlu tahu seni merunding kontrak untuk melindungi kepentingan sendiri. Berikut adalah strategi praktikal:

1. Jangan Tergesa-gesa
   • Minta masa (contoh: 24-48 jam) untuk semak kontrak sebelum tandatangan.
   • Teknik psikologi: Pihak yang menekan anda biasanya menyembunyikan sesuatu.
2. Gunakan Bahasa Mudah
   • Jika klausa terlalu teknikal, minta penjelasan dalam Bahasa Malaysia yang mudah.
   • Contoh:
     • “Klausa 5.3 mengatakan saya tidak boleh bekerja dengan syarikat lain selama 2 tahun. Boleh jelaskan had ini?”
3. Cadangkan Pindaan Bertulis
   • Jangan terima “janji lisan” untuk perubahan.
   • Contoh pindaan:
     • “Syarat pembayaran: 50% deposit, 50% selepas kerja siap (bukan 30 hari selepas penghantaran).”
4. Bandingkan dengan Kontrak Standard
   • Contoh: Kontrak sewa rumah boleh dirujuk dengan template dari Lembaga Hasil Dalam Negeri (LHDN).
5. Dokumen Semua Perbincangan
   • Email atau pesanan teks boleh jadi bukti jika berlaku pertikaian.
6. Bawa Orang Ketiga
   • Jika kurang mahir, bawa rakan atau peguam sebagai saksi/sokongan.
7. Kenal Batasan Anda
   • Jangan takut untuk berjalan keluar jika syarat terlalu berat sebelah.

Contoh Kejayaan: Seorang peniaga kecil berjaya meminda kontrak pembekal dengan menegaskan bayaran COD (tunai pada penghantaran) selepas membuktikan rekod pembayaran tepat pada masa.

Ingat: Kontrak yang baik ialah kontrak yang adil untuk kedua-dua pihak – bukan yang hanya menguntungkan satu sisi!

6. Dokumen Sokongan yang Perlu Disemak Bersama Kontrak

Kontrak tidak wujud dalam vakum – dokumen sokongan sering menjadi “senjata rahsia” untuk memahami sepenuhnya perjanjian anda.

1. Sijil Pendaftaran Perniagaan (SSM)
   • Sahkan syarikat yang anda berurusan benar-benar wujud dan aktif.
2. Profil Syarikat atau Laporan Kewangan
   • Untuk kontrak bernilai tinggi, pastikan pihak kedua mempunyai kemampuan kewangan.
3. Surat Rujukan atau Kontrak Lama
   • Lihat sejarah perjanjian sebelumnya (jika ada) untuk mengesan corak masalah.
4. Gambar atau Laporan Teknikal
   • Contoh: Untuk kontrak pembinaan, pastikan spesifikasi bahan dipatuhi.
5. Syarat-Syarat Khas (Addendum)
   • Dokumen tambahan yang mengubah terma asal kontrak.
6. Polisi Insurans
   • Pastikan risiko (seperti kerosakan atau kecurian) dilindungi.
7. Surat Pelepasan Hak (Jika Berlaku)
   • Contoh: Klausa yang meminta anda melepaskan hak untuk menyaman.

Senario Bahaya:
Seorang pemilik kedai menyewa ruang komersial tanpa menyemak laporan struktur bangunan. Selepas 3 bulan, bumbung runtuh, tetapi kontrak meletakkan tanggungjawab penyelenggaraan sepenuhnya pada penyewa!

Pelajaran: Jangan hanya baca kontrak – kumpul dan semak semua dokumen berkaitan!

7. Bila Perlu Rujuk PeGuam Sebelum Tandatangan?

“Buat sendiri boleh jimat” – tapi dalam kes kontrak, jimat RM500 pada peguam hari ini mungkin menyebabkan kerugian RM50,000 esok!

Tanda Anda Perlu PeGuam:

✅ Nilai Kontrak Tinggi

• Contoh: Pembelian rumah, kontrak francais, atau pelaburan besar.

✅ Klausa Kompleks

• Seperti perjanjian bukan persaingan (non-compete) atau hak milik intelek.

✅ Pihak Kedua Mempunyai Pasukan Guaman

• Jika mereka ada peguam korporat, anda juga perlu perlindungan sama.

✅ Kontrak Antarabangsa

• Undang-undang negara lain mungkin berbeza sama sekali.

✅ Anda Tidak Faham 100%

• Jika ada lebih daripada 3 klausa yang kabur, ini lampu merah!

Apa PeGuam Boleh Bantu?

• Mencari lubang undang-undang dalam kontrak.
• Mencadangkan pindaan untuk mengimbangi kuasa.
• Meramalkan risiko berdasarkan pengalaman kes lalu.

Kos vs. Manfaat:

Nasihat Emas: Lebih baik bayar peguam sekarang daripada bayar mahkamah kemudian!

8. Contoh Kes Kontrak yang Gagal & Pengajaran Daripadanya

Sejarah adalah guru terbaik – mari lihat kes-kes kontrak gagal di Malaysia dan apa yang kita boleh pelajari:

Kes 1: Kontrak Kerja dengan Klausa Auto-Penamatan

• Apa Berlaku: Seorang eksekutif ditawarkan pekerjaan dengan gaji tinggi, tetapi kontrak membenarkan syarikat memecat tanpa notis jika “prestasi tidak memuaskan”.
• Hasil: Dia dipecat selepas 6 bulan tanpa alasan jelas, dan tidak boleh menyaman kerana klausa tersebut.
• Pengajaran: Pastikan kontrak kerja mempunyai “sebab adil” untuk penamatan.

Kes 2: Kontrak Sewa dengan Deposit Tidak Dikembalikan

• Apa Berlaku: Penyewa membayar deposit 3 bulan (RM9,000), tetapi pemilik enggan memulangkannya dengan alasan “kerosakan biasa”.
• Hasil: Mahkamah memutuskan pemilik salah, tetapi proses mengambil 2 tahun.
• Pengajaran: Ambil gambar sebelum dan selepas sewa, dan dokumentasikan semua komunikasi.

Kes 3: Kontrak Pembekal dengan Klausa Harga Berubah

• Apa Berlaku: Sebuah kafe menandatangani kontrak pembekal kopi dengan klausa “harga boleh berubah mengikut pasaran”.
• Hasil: Harga naik 40% dalam 3 bulan, tetapi kafe terpaksa menerima kerana tiada alternatif.
• Pengajaran: Tetapkan had kenaikan harga (contoh: maksimum 10% setahun).

Pola Umum:

• Pihak yang tidak bersedia akan ditindas oleh pihak yang lebih berpengalaman.
• Dokumentasi lemah menyukarkan pembelaan di mahkamah.

Jangan jadi statistik seterusnya!

FAQ: Soalan Lazim Tentang Kontrak

1. Adakah kontrak lisan sah di Malaysia?

• Ya, tetapi sukar dibuktikan di mahkamah. Sentiasa dapatkan perjanjian bertulis.

2. Bolehkah kontrak dipinda selepas ditandatangani?

• Ya, dengan persetujuan kedua-dua pihak dan dokumen pindaan rasmi.

3. Apa berlaku jika saya tandatangani kontrak tetapi tidak faham kandungannya?

• Anda masih terikat! Undang-undang menganggap anda sudah membaca dan setuju.

4. Berapa lama kontrak boleh disimpan untuk rujukan?

• Simpan sekurang-kurangnya 7 tahun (bergantung pada jenis kontrak).

5. Adakah tandatangan digital sah?

• Ya, jika menggunakan perkhidmatan berdaftar seperti DocuSign atau diperakui oleh pihak berkuasa.

Kesimpulan: Jangan Jadikan Tandatangan Anda Sebagai Musuh Anda

Kontrak bukan sekadar kertas – ia adalah perisai dan pedang dalam urusan undang-undang. Setiap kali anda menandatanganinya tanpa berhati-hati, anda mungkin menyerahkan hak tanpa sedar.

Langkah Terbaik:

1. Gunakan senarai semak sebelum menandatangani.
2. Jangan malu berunding – kontrak yang baik ialah kontrak yang dirunding, bukan diturunkan.
3. Rujuk peguam untuk kontrak kritikal.

Seperti kata pepatah, “Lebih baik mencegah daripada mengubati” – dan dalam dunia kontrak, pencegahan bermula dengan semakan teliti.

Jadi, adakah anda sudah bersedia untuk tandatangan seterusnya? 😉